سنگ‌های ساختمانی تنوع، بافت، ساختار و شرایط تشکیل متفاوتی دارند. این ویژگی‌ها را می‌توان از طریق آنالیز سنگ باز شناخت. آنالیز سنگ عملیاتی است که از طریق انواع آزمایش‌های شیمیایی، فیزیکی و مکانیکی انجام می‌شود. به عنوان مثال، از طریق آزمایش‌های شیمیایی می‌توان ترکیب شیمیایی سنگ‌ها را به دست آورد و ترکیبات مضر موجود در آن‌ها مثل پیریت، قطعات درشت میکا ، تالک و غیره را آشکار ساخت. اهمیت آنالیز سنگ از این نظر مطرح است که طبق نتیجه‌ی آنالیز سنگ می‌توان تعیین کرد که از هر سنگی در کجا می‌توان یا نمی‌توان استفاده کرد.
مفهوم کلمه‌ی آنالیز
قبل از پرداختن به اینکه آنالیز سنگ چیست، جا دارد به خود کلمه‌ی آنالیز بپردازیم. آنالیز یعنی تجزیه‌ی یک مجموعه به اجزای تشکیل دهنده‌ی آن و تحلیل آن اجزا و کاوش در مورد آن‌ها.
![آنالیز سنگ]()
آنالیز سنگ به چه کاری گفته می‌شود
آنالیز سنگ عبارت است از تعیین استانداردهای سنگ طی انجام آزمایش‌های مختلف روی آن. مشخصات مکانیکی، فیزیکی و شیمیایی سنگ تعیین کننده‌ی استاندارد سنگ هستند. بر اساس این استاندارد می‌توان تعیین کرد که هر سنگی در کجا قابل استفاده هست یا نیست. آنالیز سنگ در خصوص سنگ‌های ساختمانی اهمیت زیادی دارد، چرا که سنگ‌های ساختمانی کاربردهای متنوع و بسیاری دارند. بر اساس این کاربردها در قسمت‌های مختلف اعم از نمای داخلی، نمای خارجی و سنگ‌فرش، باید مقاومت سنگ در برابر عواملی که در هر یک از این محل‌ها پررنگ تر هستند، آزمایش و تعیین شود؛ مثلاً باید تعیین شود که سنگ در برابر عوامل طبیعی مثل نور آفتاب و باران یا عوامل مصنوعی مثل شوینده‌ها چه مقاومتی از خود نشان می‌دهد.
اهمیت آنالیز سنگ
بیشتر آزمایش‌هایی که در آنالیز سنگ انجام می‌شوند، ویژگی‌ها، مشخصات فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی سنگ را می‌سنجند؛ مانند جذب آب، مقاومت فشاری، مقاومت خمشی و غیره. با این آزمایش‌ها به مصرف‌کنندگان کمک می‌شود تا سنگ مورد نظر خود را با توجه به آنالیز سنگ انتخاب کنند. البته شایان ذکر است که اگر آنالیز سنگ نشان دهد که سنگی استانداردهای لازم را ندارد، به این معنی نیست که سنگ مربوط کاربردی ندارد. راه‌هایی برای قابل استفاده کردن سنگ وجود دارد. مثلاً می‌توان همان سنگ را با ضخامت بیشتری بریده و استفاده کرد یا به جای سابیدن سنگ آن را به شیوه‌ی دیگری پرداخت؛ مثلاً می‌توان بوش همر و تیشه به کار برد یا از لاشه‌ی سنگ در ساخت و ساز استفاده کرد.
آنالیز سنگ چه کاربردی دارد؟
آنالیز در تعیین سنگ مناسب برای محیط‌ها و محل‌های مختلف کاربرد دارد. وقتی ویژگی‌های سنگ‌هایی که در ساختمان به کار می‌روند به وسیله‌ی آنالیز سنگ آزمایش شود، سنگ‌ها به درستی در محل مناسب خود به کار می‌روند و در کوتاه مدت دچار سایش، فرسودگی، خوردگی و دیگر ایرادهایی که عمر سنگ را کوتاه و نیاز به تعویض آن‌ها را حتمی می‌کند، نخواهند شد. برای مثال، آنالیز سنگ برای سنگ‌هایی که در محل‌های مجاور آب‌های شور به کار می‌روند، ضروری است. سنگ‌هایی که برای نمای بیرونی ساختمان انتخاب می‌شوند نیز حتماً باید مورد آنالیز قرار گیرند تا میزان جذب آب در آن‌ها سنجیده شود.
در آنالیز سنگ چه چیزهایی در نظر گرفته و تشخیص داده می‌شود؟
در زیر چند ویژگی مهم برای سنگ‌های ساختمانی که در دنیا شناخته شده هستند و برای تعیین استاندرد سنگ مورد استفاده قرار می‌گیرند، مشاهده می‌کنید:
1 - مقاومت کششی
2 - میزان جذب آب
3 - مقاومت فشاری
4 - مقاومت سایشی
5 - وزن مخصوص
6 - مدل گسیختگی
7 - تخلخل
![آنالیز سنگ]()
این ویژگی‌ها با آزمایش‌های مختلف در طی فرایند آنالیز سنگ بررسی می‌شوند. برای آنالیز سنگ ساختمانی از لحاظ ویژگی فنی، آزمایش‌های فیزیکی و شیمیایی انجام می‌شود. آزمایش‌های فیزیکی و شیمیایی بر اساس نوع، ساختار و کانی‌های تشکیل دهنده‌ی سنگ انتخاب و انجام می‌شوند. از طریق آزمایش‌های شیمیایی، ترکیب شیمیایی سنگ‌ها را مشخص می‌کند. آنالیز شیمیایی ترکیبات مضر سنگ را نشان می‌دهد. آزمایش فیزیکی سنگ نیز معیارهایی چون وزن مخصوص سنگ، مقاومت فشاری، مقاومت سایشی، میزان تخلخل و غیره را نشان می‌دهد.
علت بررسی وزن مخصوص سنگ در آنالیز سنگ تعیین ساب پذیری آن است؛ سنگ‌هایی که وزن مخصوص پایین‌تر از 1.8 داشته باشند، ساب پذیری خوبی ندارند و اگر وزن مخصوص سنگ بالاتر از 2.2 باشد، ساب پذیری آن بالاست.
میزان جذب آب یکی از عوامل مهم در تعیین کیفیت سنگ برای استفاده در محل‌های خاص است. پایین بودن میزان جذب آب در سنگ نشان دهنده‌ی کیفیت بالاتر آن است. جذب آب به تخلخل نیز وابستگی دارد. تخلخل به حجم فضاهای خالی در سنگ می‌گویند. تخلخل بیشتر به معنای جذب بالاتر سنگ و قدرت تحمل فشار کمتر آن است. مقاومت فشاری و مقاومت خمشی نیز مقاومت سنگ در برابر فشارهای بیرونی و فشارهای خمشی می‌گویند؛ البته این دو ربطی به هم ندارند. اگر مقاومت خمشی سنگ کافی نباشد، در اثر نشت یا تکان ترک می‌خورد. مقاومت خمشی تحت تاثیر رطوبت است و با آن نسبت عکس دارد؛ یعنی رطوبت بالا باعث کاهش مقاومت خمشی می‌شود. اهمیت مقاومت سایشی کاملاً بدیهی است چرا که وقتی سنگ در جایی استفاده شود که در معرض ساییدگی قرار می‌گیرد، مثل راه پله، کف و غیره، مقاومت سایشی نقش مهمی در دوام سنگ ایفا می‌کند. مقاومت سایشی تحت تاثیر وضعیت کانی‌های داخل سنگ و دانه بندی آن است.