جایگاه سنگ ایران در جهان چگونه است؟
ایـران پتانسـیل بسـیار بالایـی در زمینـه تولیـد و فـروش سـنگ تزیینـی دارد. تنـوع سـنگ بسـیاری داریـم و معـادن سـنگ بزرگـی کـه مـی تـوان سـالیان سـال از آنهـا سـنگ برداشـت کـرد و نـه تنهـا در داخـل کشـور، بلکـه در جهـان عرضـه کـرد. نمایشـگاه سـنگ ایـران کـه سـالانه بـه صـورت مسـتمر برگـزار مـی شـود، بـه انـدازه ای اهمیـت پیـدا کـرده کــه فاصلــه بســیار کمــی بــا نمایشــگاه هــای جهــان دارد و از نمایشــگاه ســنگ روســیه، چیــن و حتــی ایتالیــا چیــزی کـم نـدارد. بایـد بـاور کنیـم کـه در برخـی مـوارد نمایشـگاه تهـران از نمایشـگاه هـای دیگـر برجسـته تـر و تاثیرگذارتـر اسـت
اگـر جایـگاه ایـران ایـن قـدر مهـم اسـت چـرا در تجـارت سـنگ مشـکل داریـم؟
مشـکل اصلـی مـا معضلـی بـه نـام دشـمنی آمریـکا وتحریـم هـای ناشـی از آن اسـت. تحریـم باعـث شـده در جابجایـی ارز مشـکل داشـته باشـیم و هنگامـی کـه سـنگ را مـی فروشـیم ،تــازه اول نگرانــی اســت کــه ارز حاصــل از ایــن تجــارت را چگونــه بــه کشــور بــاز گردانیــم. بحــث مهــم دیگــر حمــل ونقــل اســت، امــروزه بــه دلیــل تحریــم هــا، شــرکت هــای بـزرگ کشـتیرانی حاضـر نیسـتند سـنگ ایـران را بـه دیگـر نقـاط جهـان حمـل کننـد و همیـن امـر بـر صـادرات سـنگ اثــر منفــی گذاشــته اســت. البتــه معضــلات بســیار بیشــتر از ایــن هــا مرتبــط بــا ســوءمدیرت هاســت. قبــل از اینکــه تحریـم سـایه شـوم خـود را بـر اقتصـاد کشـور بینـدازد، بـاز هـم مشـکلات بسـیاری داشـتیم، امـا آن موقـع ضعـف تحریـم نداشـتیم بلکـه ضعـف سـوءمدیریت داشـتیم. نظـارت درسـتی بــر واردات و صــادرات صــورت نمــی گرفــت و مدیــران مــا در بسـیاری از مـوارد غافـل بودنـد و نتوانسـتند زیـر سـاخت هـا را بـه نوعـی برنامـه ریـزی کننـد کـه در شـرایط تحریـم بتوانیـم روی پـای خودمـان بایسـتیم. در حالـی کـه مـا مـی توانیـم بخـش عمـده ای از سـنگ مـورد نیـاز جهـان را تامیـن کنیـم.
ضعــف نظارتــی کــه از آن انتقــاد مــی کنیــد ،کجاســت؟
ضعــف نظــارت و ســومدیریت در چرخــه تولیــد تــا صــادرات، وجــود دارد کــه دلیــل آن را بایــد در عملکــرد بخــش خصوصــی و دولتــی جســتجو کرد.دربحــث ضعــف بخـش خصوصـی، تولیـد کننـدگان سـنگ را مـی تـوان بـه دو دســته تقســیم کــرد. گــروه اول کــه درحــدود 7 درصــد هسـتند کـه مـی تواننـد در سـطح جهانـی سـنگ را تولیـد وعرضــه کننــد و حتــی در برخــی مــوارد فراتــر عمــل مــی کننـد. یـک سـری تولیـد کننـده سـنگ هـم وجـود دارنـد کــه بیــش از09 درصــد هســتند بــازار صادراتــی ندارنــد و جــزء تولیــد کننــدگان بازارداخلــی محســوب مــی شــوند کـه متاسـفانه ایـن تولیـد کننـدگان بـه بـازار صـادرات ورود کـرده انـد در شـرایطی کـه نظـارت و اسـتاندارد و گواهینامـه ای بــرای صــادرات وجــود نــدارد، هــر کســی مــی توانــد هـر سـنگی را بـا هـر کیفیتـی صـادر کنـد ومشـکلاتی کـه فـروش تولیـد بـی کیفیـت در بازارهـای جهانـی بـر جـای مـی گـذارد، ایـن اسـت کـه مشـتریان خارجـی، خاطـرات تلخـی از تولیــد کننــده و صــادر کننــده ایرانــی در ذهنشــان باقــی مـی مانـد و همیـن امـر باعـث مـی شـود خریـدار خارجـی بـه بـازار سـنگ ایـران بدبیـن شـود کـه ایـن بخـش مربـوط بـه کـم کاری و ضعـف نظـارت ومدیریتـی دولـت اسـت کـه مــی توانــد از طریــق دادن وام هــای کــم بهــره 4 درصــدی بـرای توسـعه و نوسـازی ماشـین آلات مـدرن بـه ایـن نـوع کارخانجــات فــرآوری و همچنیــن بــا پیگیــری ونظــارت از طریــق کارشناســان خــود بــرآن هــا ،معضــل تولیدشــان را درجهـت رشـد کیفـی محصولاتشـان ارتقـاء بخشـد. متاسـفانه خریـدار خارجـی بـدون آگاهـی از رونـد تولیـد مـی توانـد بـه سـراغ هـر فـراوری کننـده یـا معـدن کار بـرود و از طرفـی دیگـر هـر فـراوری کننـده سـنگ در هـر نقطـه از ایـران مـی توانـد بـه هـر خریـدار خارجـی هـر نـوع سـنگی را بفروشـد .
منظور از استاندارد کیفیت چیست؟
ســنگ درجــه بنــدی خــاص خــود را دارد وبســیاری از ســنگ هــا کیفیــت صــادرات نــدارد و از اســتاندارد اکســپو برخـوردار نیسـتند، امـا فروشـندگان ایرانـی ایـن سـنگ هـای بــی کیفیــت را بــه خریــداران خارجــی مــی دهنــد و ایــن بـی برنامگـی و ضعـف نظـارت باعـث مـی شـود کـه خریـدار خارجــی دیگــر بــه ســمت بــازار ســنگ ایــران نیایــد، زیــرا گمــان مــی کنــد کیفیــت ســنگ ایــران همانــی اســت کــه از فـراوری کننـدگان معمولـی خریـداری کـرده اسـت. مـن مشـتری از روسـیه بـه ایـران دعـوت کـردم کـه در قالـب یـک گـروه بودنـد و کلـی بـرای اقامـت آنـان هزینـه کـردم. بلیـت سـن پترزبـورک بـه مسـکو و مسـکو بـه تهـران بـرای آنـان تهیـه کـردم و درهتـل 5 سـتاره اقامـت داشـتند کـه فقـط ایـن افـراد بـه تهـران بیاینـد و تولیدکننـدگان سـنگ شـاخص را بـه آنهـا معرفـی نمایـم تـا نظرشـان را نسـبت بـه سـنگ ایرانـی تغییـر بدهـم.
وضعیت مشتری سنگ ایران چگونه است؟
اکنـون بـه دلیـل عملکـرد بـد برخـی فـراوری کننـدگان کـه سـنگ بـی کیفیـت در اختیـار مشـتری قـرار داده انـد ،مشـتری خارجـی بدبیـن شـده و سـنگ مشـابه سـنگ ایـران را بــه قیمــت دو برابــر گرانتــر از ســنگ ایــران از فروشــنده ایتالیایـی مـی خـرد و سـه برابـر هزینـه حمـل مـی دهـد، امـا حاضـر بـه خریـد سـنگ ایـران نیسـت. در صورتـی کـه اگـر همیــن ســنگ را از ایــران بخــرد، هزینــه حمــل یــک ســوم مـی شـود، سـنگ را ارزانتـر مـی خـرد و بـه دلیـل نزدیکـی راه، سـنگ زودتـر در اختیارشـان قـرار مـی گیـرد.
چرا این اتفاقات در صنعت سنگ رخ می دهد؟
دلیــل اصلــی ســومدیریت اســت. مثــلا امســال مــا تنهــا نماینــده ســنگ از ایــران بودیــم کــه در نمایشــگاه ســنگ مسکوحضورداشـتیم امـا متاسـفانه برعکـس کشـورهای دیگـر در ایـن نمایشـگاه، اثـری ازمسـئولان سـفارتخانه مـان مثـل کاردار،رایــزن اقتصــادی وســفیر ایــران را ندیدیــم وهرچــه تمـاس گرفتیـم تـلاش هایمـان بـرای ارتبـاط بـا آن هـا هیـچ افاقـه ای نکـرد. در نهایـت و پـس از پیگیـری هـای فـراوان در روز آخـر نمایشـگاه مترجـم مـا توانسـت بـا رایـزن فرهنگـی تمـاس بگیـرد و تنهـا کاری کـه رایزیـن فرهنگـی بـه مـا قـول انجامـش را داد، ایـن بـود کـه خودمـان از نمایشـگاه فیلـم و عکـس بگیریـم و دراختیـار رایـزن فرهنگـی قراردهیـم تـا آن هـا ازحضـور مـا را گزارشـی تهیـه کننـد. ایـن اتفـاق تلخـی اسـت چراکـه مسـئولان سـفارتخانه مـا در مسـکو بـا وجـود آن کـه از حضـور نماینـده ایـران در نمایشـگاه سـنگ مسـکو خبـردار شـدند، حتـی بـه خودشـان زحمـت ایـن را ندادنـد کـه از تنهـا غرفـه ایرانـی در ایـن نمایشـگاه بازدیـد بـه عمـل آورنـد.
برای سنگ صادراتی استانداردی وجود دارد؟
اسـتاندارد سـنگ وجـود دارد، امـا ایـن اسـتاندارد را خریـدار و فروشـنده سـنگ تعییـن مـی کننـد. اگـر بـه دنبـال اداره یـا دسـتگاه دولتـی هسـتید کـه مسـوول نظـارت بر سـنگ باشـد ،چنیـن دسـتگاهی وجـود نـدارد. اسـتاندارد را تولیدکننـدگان در بیـن خودشـان بـه وجـود آورده اند.مثـلا ایتالیایـی هـا در ایـن زمینـه فعـال تـر هسـتند کـه همیـن امـر باعـث شـده تـا اسـتانداردی نانوشـته وجـود داشـته باشـد کـه مـلاک آن ،فعــالان صنعــت ســنگ ایتالیــا هســتند. اســتاندارد ماشــین آلات معــادن و ســنگبری هــا را تولیدکننــدگان ایتالیایــی تعییــن مــی کننــد. بدیــن معنــا کــه مــلاک بــرای تعییــن کیفیــت ماشــین آلات، تولیــدات ایتالیایــی اســت و خریــدار هنـگام خریـد هـر ماشـینی در عرصـه سـنگ، اعـلام مـی کند کـه ماشـین ایتالیایـی چـه مقـدار بـرش مـی دهـد، چـه مقدار سـاب مـی دهـد، چـه مقـدار پولیـش مـی کنـد، چگونه بسـته بنـدی مـی کنـد و خلاصـه مـلاک عملکـرد، ماشـین ایتالیایـی اسـت. البتـه برخـی مـوارد ماننـد بسـته بنـدی نیـز باعـث برنـد سـازی برخـی محصـولات مـی شـود. بـه دلیـل اینکـه حاشــیه ســود صــادرات ســنگ در کشــور مــا پاییــن اســت ،نمـی توانیـم بابـت بسـته بنـدی متـری 5 هـزار تومـان هزینـه کنیـم تـا سـنگ صادراتـی بـا بسـته بنـدی بـدون مشـکل وارد بـازار هـدف بشـود. اکنـون بسـته بنـدی مـا بـه انـدازه ای بـی کیفیـت اسـت کـه هنـگام حمـل مـی شـکند یـا تـاب برمـی دارد و بـه همیـن دلیـل مشـتری هایـی کـه بـا ایـران کار مـی کننـد، فقـط یـک بـار خریـد مـی کننـد و دیگـر بـه سـراغ سـنگ ایرانـی نمـی آینـد.
بـا ایـن شـرایط مشـتری از دسـت داده ایـم آیـا آمــاری در ایــن زمینــه داریــد؟
در مقیــاس بــالا مشــتری را از دســت نــداده ایــم امــا مـی توانسـتیم افزایـش مشـتری داشـته باشـیم کـه متاسـفانه نتوانســته ایــم خریــدار جدیــد جــذب کنیــم. روال کار ایــن اسـت کـه خریـدار خارجـی بایـد بـه ایـران دعـوت شـود تـا از معـادن و کارخانـه هـای فـراوری بازدیـد کنـد و ایـن دعـوت هـا هزینـه دارد و بهـای پاییـن سـنگ موجـب شـده ، نتوانیـم ماننــد ایتالیــا، اســپانیا، ترکیــه و چیــن تورهــای بازدیــد از سـنگ بـرای مشـتریان بگذاریـم. از سـوی دیگـر ارز دولتـی بـه مـا نمـی دهنـد. بـه عنـوان مثـال سـال گذشـته قـراردادی بــرای حضــور در نمایشــگاه قطــر امضــا کردیــم و قــرار بــود ارز 0024 تومانـی بـه شـرکت کننـدگان در نمایشـگاه قطـر بدهنـد. بـه همیـن پشـتوانه 001 متـر غرفـه گرفتیـم امـا 20 روز مانـده بـه برگـزاری نمایشـگاه، سـازمان توسـعه تجـارت وصــادرات اعــلام کــرد کــه ارز دولتــی تنهــا بــه کالاهــای اساسـی اختصـاص مـی یابـد و مـا در حالـی کـه بخشـی از هزینـه را متحمـل شـده بودیـم، ازحضـوردر نمایشـگاه قطـر انصـراف دادیم.درسـته کـه ایـن یـک تصمیـم کلان کشـوری بوده،امــا دولــت در ایــن مــوارد مــی توانــد بــا تمهیــدات دیگـر مثـل تخفیـف در مالیـات یـا مالیـات بـر ارزش افـزوده مثــل ســایر کشــورهای دیگرازتولیدکننــدگان وکارآفرینانــش حمایـت کنـد و نگـذارد بـرای کسـانی کـه شـبانه روز زحمـت مــی کشــند و کارمــی کننــد و یــا بــا تحقیــق و ســرمایه گــذاری روی یــک بــازار هدفــی دنبــال ارز آوری یــا تولیــد اشـتغال جدیـد هسـتند آنهـم درایـن سـختی هـا و تنگناهـای اقتصـادی دراثـر تحریـم ها،مانـع و یـا مشـکلی بـه وجـود آید.چراکـه دولـت مـی توانـد مالیـات را از کسـانی کـه بـا سـرمایه هـای سـنگین، فرارمالیاتـی دارنـد یـا مالیـات کـم مـی دهنـد بگیـرد و خزانـه اش را پـر کنـد نـه مـن و امثـال مـن تولیـد کننـده کـه بخاطـر مشـکلات و بـرای سـرپا مانـدن، شـب و روز خودمـون را، گـم کـرده ایـم.
چـرا در شـرایط کنونـی اصـرار داریـد ارز دولتـی بـه سـنگ بدهنـد؟
بـه جـای آنکـه دلار تنهـا بـه کالاهـای اساسـی اختصـاص پیـدا کنـد، بهتـر اسـت در اختیـار بخـش صنعـت قـرار بگیـرد تـا شـغل ایجـاد شـود و نیـروی کار اسـتخدام شـود و درآمـد داشـته باشـد تـا بـا آن درآمـد بتوانـد کالاهـا را بـا قیمـت بازار خریــداری کنــد. ســنگ از ظرفیــت بالایــی برخــوردار اســت ومـی توانـد یکـی از کالاهـای جایگزیـن بـرای عـدم وابسـتگی بـه فـروش نفـت باشـد. اگـر از صنعـت سـنگ حمایـت شـود ،مـی توانیـم درآمـد ارزی خوبـی برای کشـور داشـته باشـیم.اما بـه جـای حمایـت ازایـن صنایـع ارزآور و توجـه بـه رویکـرد مـورد حمایـت مقـام معظـم رهبـری یعنـی قطـع وابسـتگی بــه درآمدهــای نفتی،متاســفانه بــا گل بــه خــودی از ســوی وزارت صنعت،معــدن و تجــارت در ارتبــاط بــا ارزش افــزوده بـه صـادرات سـنگ بلـوک روبـرو مـی شـویم کـه نتیجـه اش ایــن مــی شــود کــه تمــام تــلاش و ســرمایه گــزاری هــای مـا در بـه دسـت آوردن و حفـظ مشـتری خارجـی، آنهـم در ایــن برهــه از زمــان و شــرایط ســختی کــه از تحریــم هــای ظالمانـه بـر کشـورما تحمیـل شـده یـا بهتـر بگویـم درایـن جنـگ نابرابـر اقتصـادی، بـر بـاد مـی رود و از ایـن رهگـذر جـز از بیـن رفتـن سـرمایه و فرصـت هـا چیـز دیگـری نصیـب تولیـد کننـدگان داخلـی نمـی شـود. در عـوض دولـت ترکیـه بـا آگاهـی ازاجـرای تصمیمـات دولتمـردان مـا، بـا مدیریتـی درسـت وکارآمـد بـه معـدن کارانـش سوبسـید مـی دهـد کـه قیمـت کالاهـای خود(کـوپ خـام)را کاهـش دهنـد تـا بـه تواننـد تمـام مشـتریان خارجـی درایـران یـا درراه ایـران را بـه سـوی خـود جـذب و از ایـن طریـق کلـی درآمـد وسـرمایه نصیــب معــدن کاران ترکیــه مــی شــود کــه باعــث اشــتغال و رفــاه بیشــتر بــرای مردمشــان مــی گردد.امــا ایــن نــوع تصمیـم هـم یـک بـار قبـلا در دولـت آقـای احمـدی نـژاد انجــام شــده بــود کــه در آن زمــان هــم، بــه تولیــد کننــده داخلـی ضررهـای هنگفتـی تحمیـل گشـته بـود ولـی مثـل اینکـه از گذشـته، دولتمـردان مـا درس نگرفتنـد و تاریـخ را دوبـاره تکـرار کردنـد و ایـن بـار بـا چنیـن تصمیمـی، در ایـن شــرایط، معادنــی را تعطیــل کردنــد کــه کالاهــای آنهــا در بـازار داخـل اصـلا، خریـداری نداشـت و ایـن تصمیـم موجـب ازبیـن رفتـن اشـتغال هایـی شـد کـه نتیجـه آن مـا درصـد از بلــوک هایشــان را صــادر مــی کننــد و همچنیــن خــود ترکیه.امیـدوارم کـه ایـن تصمیمـات بـا قصـد ضربـه زدن بـه بخشــی از صنعــت بــا حربــه حمایــت از فــرآوری کننــدگان داخلـی صـورت نگرفتـه باشـد.چراکه همـه تولیـد کننـدگان کشــورهای دنیــا ،کالاهــای خــود را بــه خریــداران خــوش حســاب مــی دهنــد چــه آن خریــدار مــی خواهــد داخلــی باشــد یــا خارجی.مگــر بانــک هــای دولتــی یــا خصوصــی ریالــی وام بــه مشــتری بــد حســاب یــا ناتــوان از پرداخــت حسـاب حتـی بـا ضامـن یـا ضمانـت هـای معتبـر مـی دهنـد کـه دولـت از مـا چنیـن تقاضایـی دارد.بنابرایـن مـا چگونـه بایـد خـود را اداره کنیـم .
دولــت کشــورهای دیگــر اســتاندارد ســنگ صادراتــی تعییــن کــرده انــد؟
در کشــورهای دیگــر بخــش اســتاندارد ســنگ نداریــم ،امـا کشـورهای مطـرح جهـان ماننـد ایتالیـا، اسـپانیا، چیـن و کشـورهای مطـرح بـرای سـنگ ارزش قایـل هسـتند و همواره وزارت معـدن ایـن کشـورها پاویـون اختصاصـی بـرای سـنگ ایجــاد مــی کننــد. یعنــی یــک ناظــر دولتــی و شــخصی از طـرف وزیـر معـدن ایـن کشـورها در نمایشـگاه حضـور دارنـد .
چه توقعی از وزارت صمت ایران دارید؟
مـا هیـچ کاری بـا وزارت صمـت نداریـم و نکتـه مهـم ایـن جاسـت کـه آنهـا نیـز هیـچ کاری بـا مـا ندارنـد و هـر گاه کـه بـا مسـوولان وزارت صمـت ارتبـاط پیـدا کردیـم، وقتـی بـوده کــه ســنگ انــدازی بــه دنبــال تصمیمــات غیــر کارشناســی در مســیر کاری مــا ایجــاد شــده و یــا دنبــال بهانــه جویــی هسـتند. قوانینـی وجـود دارنـد کـه مشـکل ایجـاد مـی کنـد و مدیــران منطقــه ای، اســتانی و کشــوری ایــن قوانیــن را اجـرا مـی کننـد، امـا نمـی پذیرنـد کـه ایـن قوانیـن تـا چـه انـدازه بـه تولیـد واشـتغال ضربـه مـی زنـد. قوانیـن اسـتخراج باعـث مشـکلات بسـیاری بـرای معـدن کار شـده امـا سـوال اینجاســت در شــرایطی کــه کشــور بــا تحریــم و تهدیــد رو بـه رو شـده، آیـا دولـت بایـد قوانینـی کـه دسـت تولیـد و اشـتغال را مـی بنـدد اجـرا کنـد؟ ایـن در حالـی اسـت کـه ایـن قوانیـن هیـچ مشـکلی بـرای محیـط زیسـت یـا منابـع طبیعـی و... ایجـاد نمـی کنـد و فقـط تولیـد را متوقـف مـی کنـد. اکنـون زمـان اعمـال محدودیـت نیسـت، بلکـه بایـد ارز ناشـی از صـادرات وارد کشـور شـود، آن هـم در شـرایطی کـه هیـچ کـس از صادرکننـده حمایـت نمـی کنـد. صادرکننـده بـا هـزار مشـکل سـنگ را صـادر مـی کنـد و دلار را بـا واسـطه و پرداخـت مبالغـی بـه صـراف بـه کشـور بـاز مـی گردانـد ،امـا هیـچ توجهـی بـه ایـن مشـکلات نمـی شـود. بیـش از یـک سـال اسـت بـه دنبـال طـرح توسـعه شـرکت هسـتیم و اگـر محقـق شـود، بـه انـدازه 01 سـال مـی توانیـم تولیـد ،اشـتغالزایی و درآمـد زایـی داشـته باشـیم، امـا نمـی توانیـم ،زیـرا هزینـه اش بـه انـدازه ای بالاسـت کـه نیـاز بـه حمایـت مسـتقیم دولـت داریـم
چـرا خریـداران سـنگ بـه سـنگ ایـران اقبالـی نشـان نمـی دهنـد؟
خریـداران بسـیاری از کشـورها دنبـال دردسـر نیسـتند .اینکــه ســنگ را بــا چنــد دســت واســطه وارد کشورشــان کننـد، ارز را بـه دلال یـا صـراف بدهنـد و نگـران تهدیدهـای ناشــی از تحریــم باشــند، بــا روح تجــارت همخوانــی نــدارد .خریـداران سـنگ ایرانـی اعـلام مـی کننـد کـه سـنگ ایـران را مـی پسـندند، امـا تاکیدشـان بـر ایـن اسـت کـه کشـور مبـدا ایـران باشـد و ارز هـم بـه یکـی از بانـک هـای رسـمی ایــران واریــز شــود و چــون در ایــن زمینــه مشــکل داریــم ،صـادرات متوقـف مـی شـود. نمایشـگاه مسـکو امسـال بسـیار ضعیــف بــود، امــا اســتقبال خوبــی داشــت، زیــرا مشــکل حمــل ونقــل، جابجایــی پــول و تحریــم هــا را ندارنــد. امــا در نمایشــگاه تهــران کــه بســیار بهتــر از مســکو بــود، تنهــا چنـد شـرکت خارجـی حضـور داشـتند زیـرا مشـکل خریـد و انتقــال ارز و تحریــم هــا وجــود دارد.